Śmierć jest naturalnym etapem życia, a ciało człowieka zazwyczaj wysyła liczne sygnały, które wskazują na zbliżający się jej moment. Proces umierania różni się w zależności od osoby i przyczyny śmierci, ale istnieją pewne wspólne zmiany fizyczne, emocjonalne i behawioralne, które pozwalają zrozumieć, że organizm przygotowuje się do zakończenia życia.
Pod koniec życia często występują zmiany w rytmie i głębokości oddechu. Może pojawić się nieregularne oddychanie, zwane oddechem Cheyne’a-Stokesa, który charakteryzuje się okresami szybkiego, głębokiego oddechu przeplatanymi chwilami bezdechu. Dźwięczne odgłosy przy oddychaniu, tzw. „grzechotka smierci” są wynikiem gromadzenia się płynów w drogach oddechowych.
Umierająca osoba zwykle traci zainteresowanie jedzeniem i piciem, ponieważ organizm spowalnia swoje funkcje. Odmowa jedzenia jest naturalnym procesem, a brak odżywiania w tym okresie nie powoduje bólu ani dyskomfortu.
Dochodzi do spowolnienia krążenia, co skutkuje zimnymi kończynami, bladością skóry lub jej marmurkowaniem, szczególnie na dłoniach, stopach i kolanach. Skóra może przybierać fioletowy lub niebieskawy odcień. Senność i trudności z utrzymaniem przytomności stają się coraz częstsze. Umierający może być mniej świadomy otoczenia, a ich wypowiedzi mogą być niespójne lub niejasne. W ostatnich godzinach życia często pojawia się głęboka utrata świadomości. Organizm przestaje przetwarzać pokarm i płyny.
Osoby bliskie śmierci często są bardzo osłabione, mają trudności z poruszaniem się czy podnoszeniem głowy. Może im brakować energii na codzienne czynności, takie jak mówienie czy otwieranie oczu.
Człowiek, który zbliża się do kresu swojego życia doświadcza też zmian emocjonalnych i psychicznych.
Oni często wycofują się z kontaktów społecznych i rozmów. Może to wynikać z oszczędzania energii lub z wewnętrznego procesu akceptacji końca życia. Często osoby umierające doświadczają wizji, które mogą być uznawane za spotkania z bliskimi, którzy już zmarli, lub inne duchowe doświadczenia. To normalny proces, który wielu osobom daje poczucie spokoju. Wiele osób w ostatnich dniach życia wykazuje oznaki pogodzenia się z końcem. Mogą być bardziej spokojne i akceptujące sytuację, co daje otoczeniu sygnał, że ich podróż dobiega końca.
Jak postępować, gdy w naszym otoczeniu znajduje się osoba, która zbliża się do końca swoich dni?Najważniejsze jest zapewnienie takiej osobie komfortu i wsparcia emocjonalnego. Ważne jest utrzymanie spokoju i cichego otoczenia. Warto towarzyszyć bliskim w tych ostatnich chwilach życia, trzymać za rękę, dodawać otuchy i zapewnić, że nie jest sama. Dla osób wierzących ważne jest też, żeby zapewnić takiej osobie wsparcie jej potrzeb duchowych, jeśli tego oczekuje.
Choć śmierć jest nieunikniona, świadomość jej bliskości może pomóc w lepszym zrozumieniu sytuacji, pogodzeniu się z nią i odpowiednim wsparciu zarówno dla umierającego, jak i dla siebie.
