Thịt cá dưa xám vốn nổi tiếng thơm ngon và giàu dưỡng chất nhưng thứ giá trị gấp nhiều lần lại là bong bóng của loài cá này. Nếu như trong lịch sử, đây là một món ăn quý hiếm trong “bát trân” chỉ dành riêng cho bậc đế vương thì ngày nay, bong bóng cá dưa xám lại trở thành thứ thức ăn xa xỉ được giới thượng lưu săn lùng.
Cá dưa xám là gì?
Cá dưa xám là một loài cá biển thuộc họ cá Muraenesocidae, còn có tên tiếng Việt khác là cá lạc, cá lạc ù, cá lạc bạc hay mạn lệ ngư. Đây là loài cá không vây, thân trơn, có vẻ ngoài khá giống cá chình với mình tròn, miệng dài rộng, mắt lớn, đầu hình nón nhọn tròn và thân dẹt dài.
Loại cá này khi trưởng thành có thể to cỡ bắp chân người lớn, chiều dài có thể lên đến 2m và cân nặng tới hàng chục kg. Có 2 loại cá dưa xám phổ biến là cá dưa xám vàng với thân màu vàng đặc trưng và cá dưa xám ù với thân màu xám.
Loài cá này phổ biến ở các vùng biển Cà Mau, Phú Yên và Đà Nẵng. Do cá có nhiều xương ngang nên người dân vùng biển thường xẻ dọc theo xương sống, cắt khúc để nấu canh chua hoặc kho. Ngoài vị thơm ngon đặc trưng, thịt cá dưa xám còn được đánh giá rất cao về dinh dưỡng.
Trong cuốn Nam Dược Thần Hiệu của danh y Tuệ Tĩnh, cá dưa xám được mô tả là có vị ngọt, tính bình và không độc. Loài cá này hiệu quả trong việc trừ độc, chữa phong lở, đau lưng, mỏi chân, tê thấp và sát trùng lao. Theo y học hiện đại, cá dưa xám là loại cá chứa rất nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là các chất béo, vitamin A, calcium và sắt. Một thông tin từ Journal Of Oleo Sciences cũng ghi nhận, hàm lượng thủy ngân trong loài cá này tương đối thấp (dưới 0,29 ppm), được xem là ngưỡng an toàn cho cả phụ nữ mang thai.
Tuy nhiên, bộ phận được đánh giá cao nhất ở cá dưa xám lại là bong bóng cá, thứ giúp loài cá có xương có thể kiểm soát lực nổi trong nước. Với những người không sành ăn, “quả bóng bay” này thường bị bỏ đi trong quá trình chế biến cá.
Tại sao bong bóng cá được đánh giá cao?
Từ xưa, bong bóng cá nói chung đã được xem là “biểu tượng địa vị” và được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền ở nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam. Sản vật này được cho là có tác dụng bổ thận, bổ máu, hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể và giúp cải thiện sức khỏe sinh lý. Theo một số thông tin, tại Hồng Kông, nơi được xem là “thủ phủ” mua bán bong bóng cá toàn cầu, từng nhập khẩu hàng nghìn tấn bong bóng cá mỗi năm để phục vụ thị trường rộng lớn và tiềm năng này.
Riêng đối với bong bóng cá dưa xám, y học cổ truyền thường dùng như một vị thuốc cho việc bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lực, cải thiện khí huyết, cầm máu, chữa trĩ lậu và thổ huyết. Cũng vì những tác dụng này, bong bóng cá dưa xám được xếp vào hàng “bát trân”, tức tám món cao lương mỹ vị quý hiếm chỉ dành để tiến vua.
Ngày nay, nhiều bài viết chỉ ra rằng bong bóng cá dưa xám chứa nhiều collagen, là bài thuốc thích hợp cho phụ nữ trong quá trình làm chậm lão hóa. Ngoài ra, lượng canxi dồi dào trong bong bóng cá này cũng giúp tăng cường cấu trúc xương, răng, ngăn ngừa loãng xương nên rất phù hợp cho trẻ em và người lớn tuổi.
Với nhiều giá trị dinh dưỡng và sức khỏe, bong bóng cá dưa xám đã trở thành món hàng xa xỉ, được giới thượng lưu săn lùng ráo riết. Bộ phận được ví ngang với “vi cá mập” này thường được chế biến thành món ăn dinh dưỡng chung với các thảo dược như nhân sâm, đương quy, kỷ tử. Ngoài ra, nó còn được chưng cách thủy hoặc hầm thuốc.
Tại Việt Nam, bong bóng cá dưa xám thường được rao bán với giá lên tới 9 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, nguồn cung luôn không đủ cầu vì sản lượng của loài cá này cũng có giới hạn.
